Stel je voor…
Je wordt uitgenodigd om plaats te nemen in het vliegtuig naar je favoriete bestemming.
Je wordt ook geïnformeerd dat de piloot een afgestudeerd ingenieur is maar zonder pilotenopleiding. Zou je plaats nemen?
We weten dat de ingenieur een grondige kennis heeft van het vliegtuig maar niet in staat is om het vliegtuig te besturen. Mensen vertrouwen op de piloot die een grondige opleiding heeft genoten om het vliegtuig te besturen en mensen veilig naar hun bestemming te brengen.
Zou je omgekeerd eisen dat een piloot een diploma ingenieur heeft?
Piloten hebben een diverse achtergrond en de meesten zijn geen ingenieur.
De ingenieur staat voor kennis en de piloot voor vaardigheden (en benodigde kennis). Met deze kennis is de ingenieur in staat het vliegtuig te ontwerpen en te bouwen, echter niet om zelf te besturen.
Verder merk ik op dat de vooropleiding van de piloot weinig relevant is.
De pilotenopleiding is – op zich – ruim kwalitatief hoogstaand om bekwame piloten te vormen die hierdoor de verantwoordelijkheid nemen over de veiligheid van honderden mensen.
Dit illustreert nu precies het onderscheid tussen kennis en vaardigheden.
Wat hebben piloten en psychotherapeuten met elkaar gemeen?
Maken we even het vergelijk met de psycholoog (ingenieur) en de psychotherapeut (piloot).
Hoe zit het dan met de psycholoog en de psychotherapeut? De overheid organiseert voor de eerstelijnspsycholoog een terugbetaling van de raadpleging op basis van het diploma. Een psycholoog mag zomaar een therapeutisch gesprek aanvangen.
Er is op geen enkel moment geverifieerd of deze ook de nodige vaardigheden bezit. De wet van 2016 voorziet wel dat men als psycholoog, arts of psychiater ook een (4-jarige) therapeutenopleiding moet genieten, echter in de praktijk is daar vaak weinig van te merken. Enkel voor het aanvangen van de therapeutenopleiding wordt het nieuwe criterium toegepast.
Wat maakt dan dat de overheid terugbetalingen organiseert voor de eerstelijnspsychologen en niet de psychotherapeuten?
Terugbetalingen voor eerstelijnspsychologen
Terugbetalingen gebeuren aan eerstelijnspsychologen.
Dit zou volgens de wet van 2016 inhouden dat de psychologen zonder therapeutenopleiding enkel een soort van ‘intake’ mogen doen!?
Of is de oplossing een bijzondere opleiding die je voorbereidt tot eerstelijnspsycholoog? Waar blijven de psychotherapeutische kennis en vaardigheden?
Probeer het gewoon eens bij de meest kwetsbaren in onze samenleving die om hulp komen. Dit is blijkbaar het standpunt dat de belangengroepen en onze overheid hier innemen.
Het begrip eerstelijnspsycholoog is vreemd in deze.
Het is alsof de ingenieur zonder vliegervaring, maar met een bijzondere toelichting over ‘hoe een vliegtuig besturen’ het vliegtuig zomaar eens mag proberen.
Een veel intensievere samenwerking tussen medici, psychologen en psychotherapeuten is zeer noodzakelijk en dus welkom. Echter, alles onder medicalisering duwen brengt niet de gepaste hulp!
Wat met de opleiding?
In parallel met de piloot is het belangrijk dat de psychotherapeut een kwalitatief hoogstaande vaardigheidstraining geniet. Een opleiding die dus voorziet in de benodigde kennis én een zeer ruime focus op vaardigheden. Deze zou toegankelijk moeten zijn voor eenieder die hieraan wenst deel te nemen. Dat een psychologenopleiding een stevige aanvangsbasis is staat buiten kijf en kan alleen maar aangemoedigd worden. Echter de opleiding voor psychotherapeuten moet voldoende kwalitatief zijn om enkel de ‘bekwame’ psychotherapeuten te laten slagen.
Psychotherapeuten die bekwaam zijn en verantwoordelijkheid nemen om hun cliënten/patiënten te begeleiden.
Een nadere beschouwing levert interessante vragen op. Een pilotenopleiding wordt niet door een universiteit georganiseerd. Een universiteit staat voor ‘kennis’. Een pilotenopleiding wordt georganiseerd door hiervoor erkende organisaties met docenten die kennis en vaardigheden beschikken.
Zo maakt België ook weer een rare kwinkslag met betrekking tot de psychotherapeuten. Organisaties die een psychotherapeutenopleidingen aanbieden moeten een samenwerking hebben met een universiteit of een hogeschool. Men ziet dit blijkbaar als een soort van kwaliteitsgarantie. Zonder afbreuk te doen aan de universiteiten en hogescholen, dit is weerom enkel op kennis gebaseerd.
Men kan enkel besluiten dat dit het gevolg is van bevooroordeeld denken van enkele belangengroepen zoals onder meer de psychologenvereniging.
Het eigenlijke knelpunt is dat er geen geformaliseerde criteria zijn voor een psychotherapeutenopleiding die zijn gebaseerd op studies die aantonen wat een psychotherapeutische opleiding nu precies effectief maakt.
Wat zijn dan wel degelijke oplossingen die kwaliteit garanderen in de psychotherapie?
Enerzijds zou er een gedegen opleidingscurriculum en evaluatiecriteria moeten worden opgesteld voor de psychotherapeutenopleiding. Dit gebaseerd op studies die uitsluitsel geven over de effectiviteit van een psychotherapeutische begeleiding. Dus naast de benodigde kennis (niet de gehele psychologen opleiding) de benodigde vaardigheden, vermogen tot zelfreflectie, communicatie, zelfkennis en andere eigenschappen die onontbeerlijk zijn.
Anderzijds is het opvolgen van de kwaliteit een belangrijk onderdeel. Een piloot in functie wordt op regelmatige basis grondig geëvalueerd. Bij het niet slagen in deze tussentijdse evaluaties worden gepaste maatregelen getroffen en eventueel wordt de pilotenlicentie ingetrokken.
Momenteel bestaat de kwaliteitsopvolging voor psychotherapeuten enkel op indirecte wijze, zoals een opvolging van het aantal uren permanente vorming, gedane supervisies, aangesloten zijn bij een beroepsvereniging.
Dit zijn echter proces gerelateerde zaken die een zwakke correlatie hebben met de kwaliteit als resultaat.
Hoewel het beantwoorden van ‘wat is kwaliteit’ en ‘hoe’ demonstreert de psychotherapeut deze, is in een therapeutische setting geen evidentie. Hierover zou een degelijk debat moeten worden gevoerd om tot effectieve voorstellen te komen.
Psychotherapeut als volwaardig beroep
Psychotherapie moet als een volwaardig beroep worden erkend. Niet als een ‘vaardigheidje’ dat gekoppeld is aan psychologie of (en nog minder) als een zuiver medisch gebeuren.
Hiervoor is het noodzakelijk:
- Psychotherapie als volwaardig beroep te erkennen
- Vastleggen van opleidings- en evaluatiecriteria voor deze opleiding
- Gebaseerd op succes criteria voor de psychotherapeutische begeleiding
- Specialisaties met accent op de huidige stromingen
- Het aan bod komen van alle stromingen
(van pre-paradigmatisch naar paradigmatisch = integratie) - Ontkoppelen van universiteiten en hogescholen
- Bepalen van volwaardige kwaliteitscriteria
- Vastleggen toelatingscriteria
- Hoe meer diversificatie m.b.t. de professionele achtergrond hoe beter
Reflectie
Als antwoord op de oorspronkelijke vraag, ‘wat hebben piloten en psychotherapeuten met elkaar gemeen?’ kunnen we enkel besluiten:
Zoals psychologen mensen mogen begeleiden in een psychotherapeutische begeleiding mogen ingenieurs zonder meer gewoon een vliegtuig besturen.
Dit is dan ook een oproep aan onze overheid om het op deze wijze te benaderen.
Er is te veel aandacht geschonken aan de hardst roepende belangenverenigingen en te weinig aan vaardigheden en kwaliteit.
Als observator stel ik in deze vast dat de vertegenwoordigers van de beroepsgroepen (psychologen, artsen, psychiaters, overheid, anderen) wel over een degelijk diploma beschikken en dus de gepaste kennis hebben vergaard.
Echter uit de beslissingen die zijn genomen met betrekking tot de psychotherapie kan men niet anders besluiten dat kennis vergaren en deze dus ook begrijpen(?) niet hetzelfde is als deze toe te kunnen passen.
Enkel het persoonlijk belang en in het beste geval de belangen van de beroepsgroepen worden vervuld. De cliënt/patiënt verliest men hierbij volledig uit het oog.
Laat deze gezond kritische blik ons inspireren om de juiste dingen te doen. De weg die de beroepsverenigingen van psychologen, artsen en psychiaters aangeven zijn enkel vanuit een te defensieve en persoonlijke belangenverdediging te verklaren.
Deze stelt de kwaliteit van de huidige psychotherapeutische dienstverlening allesbehalve voorop.
Samen op weg naar een correctere wereld!