Naar wat ben je naar op zoek?

Walsha Ontwikkeling 250

Een ontwikkelingsstoornis treedt al vroeg in je kindertijd op.

Het normaal ontwikkelen van je denken, praten, bewegen, lezen, schrijven, rekenen, aandacht of sociale omgang wordt belemmerd. Wat voor andere kinderen als vanzelf lijkt te gaan, verloopt voor jou heel stroef en onnatuurlijk.

De oorzaak van een ontwikkelingsstoornis ligt veelal bij een probleem in de rijping van je hersenen. Soms verbetert je probleem met de leeftijd, soms leidt het tot een blijvend verschil.

Een Autisme Spectrum Stoornis of kortweg ASS is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. De precieze oorzaken zijn niet bekend. Belangrijk is te weten dat je anders bent. Dit kan echter ook positief zijn. In onze begeleiding richten we ons om je sterke punten nog te versterken en de negatieve symptomen te milderen. Zo zal je optimaal functioneren.

Kenmerkend voor ASS zijn het anders functioneren op het gebied van:

  • Sociale contact, met name in de sociale wederkerigheid
  • De verbale en non-verbale communicatie
  • Beperkt repertoire van interesses en activiteiten

Het wordt een spectrum genoemd omdat deze kenmerken in meer of mindere mate aanwezig kunnen zijn en in al hun combinaties. Autistische stoornissen kunnen per individu en per leeftijd verschillen in ernst en verschijningsvorm. De kenmerken hoeven zich niet altijd op alle fronten (direct) te manifesteren.

Een stoornis in het sociale contact, met name in de sociale wederkerigheid

Mensen met autisme hebben moeite in de omgang met anderen omdat sociale regels heel wisselend (naargelang de context) en onzichtbaar zijn. Bovendien is zowel het inzicht in wat anderen voelen en denken als het doorzien van sociale situaties zeer beperkt. Daardoor krijg je ongewild heel wat labels mee: koppig, gedragsgestoord, onbeleefd, excentriek, bizar, egoïstisch, vreemd, …

Een stoornis in de verbale en non-verbale communicatie

Taal wordt door jou vaak letterlijk begrepen. Gelaatsuitdrukkingen, lichaamstaal en sociale aanwijzingen werken vaak niet. Ook het denken in abstracte begrippen is voor jou vaak niet eenvoudig.

Een opvallend beperkt repertoire van interesses en activiteiten

Vaak heb jij slechts oog voor enkele objecten, onderwerpen of activiteiten (bijvoorbeeld draaiende wieltjes, treinen of het openen en sluiten van deuren). Je kan je moeilijk aanpassen aan nieuwe situaties en hebt moeite met veranderingen. Vaak heb je een beperkt gedrags- en interessepatroon. Wanner je autistische eigenschappen hebt neem je de wereld op een andere manier waar. Vaak richt jij je op (onbelangrijke) details en ziet het geheel niet, waardoor je ook tot een andere betekenisverlening komt.

Een stoornis in het verbeeldingsvermogen

Deze stoornis (zich onvoldoende iets kunnen verbeelden/voorstellen en er betekenis aan kunnen verlenen) kan zich uiten in o.a. een totaal gebrek aan verbeelding, invoelingsvermogen, maar ook in een teveel aan fantasie.

Deze verschijnselen worden meestal zichtbaar voor het derde levensjaar.

Autisme uit zich op duizenden verschillende manieren. En hoe ouder – of hoe intelligenter – iemand met autisme is, hoe meer je hebt geleerd om de stoornis te compenseren en camoufleren.

Qua niveau van functioneren zijn er vaak uitschieters, zowel naar boven (bv. op het gebied van getallen of techniek) als naar beneden (bv. sociaal inzicht of aanpassingsvermogen).

De stoornis komt voor bij kinderen en volwassenen met uiteenlopende niveaus van verstandelijk functioneren, van diep zwakzinnig tot hoog intelligent en komt aanzienlijk meer voor bij jongens dan bij meisjes.

Personen met een ‘Autistische stoornis’ worden wereldwijd geclassificeerd binnen de diagnostische categorie PDD (Pervasive Developmental Disorder), zoals in de DSM V.

ADHD staat voor Attention Deficit and Hyperactivity Disorder.
ADHD gaat vaak samen met andere problemen en stoornissen. Men spreekt dan van comorbiditeit. In een onderzoek in zowel de algemene bevolking als in klinische steekproeven bleek ADHD in 60 tot 100 procent samen te gaan met minstens één andere psychische stoornis. In ruim de helft van de gevallen gaat ADHD samen met andere gedragsproblemen en gedragsstoornissen zoals de oppositioneel-opstandige stoornis en in mindere mate de ‘normoverschrijdende-gedragsstoornis’. In de late adolescentie en de volwassenheid komt ADHD veel samen voor met verslavingsproblemen.

Bij ongeveer een derde van de jeugdigen met ADHD is er ook sprake van leerproblemen, Variërend van leesproblemen (dyslexie) tot rekenproblemen (dyscalculie). Het is niet duidelijk waarom ADHD en leerstoornissen zo vaak samen voorkomen en evenmin of leerstoornissen al dan niet het gevolg zijn van ADHD. Ongeveer een kwart van de jeugdigen met ADHD heeft last van angst- of stemmingsproblemen. Verder heeft ongeveer een kwart tot de helft slaapproblemen en ongeveer de helft problemen met de motorische coördinatie. Ongeveer 20 procent van de jeugdigen met ADHD heeft ook een tic stoornis. De afgrenzing van ADHD met andere ontwikkelingsstoornissen zoals een Autisme Spectrum Stoornis is niet altijd eenvoudig; jeugdigen met ADHD vertonen vaak ook kenmerken van autisme.

Bij jeugdigen met ADHD kan zich bovendien, soms in combinatie met de eerdergenoemde stoornissen, een antisociale of een borderline persoonlijkheidsstoornis ontwikkelen. Men kan stellen dat het hebben van ADHD op zichzelf een risicofactor is voor het ontwikkelen van andere problemen.

ADHD-symptomen kunnen ook optreden als onderdeel van andere psychische stoornissen of daar soms zelfs het eerste verschijnsel van zijn. In dat geval is er geen sprake van comorbiditeit, maar moet een andere diagnose worden gesteld. Zolang dit niet met zekerheid kan gebeuren, moet deze mogelijkheid als ‘differentiaaldiagnose’ worden overwogen. Het is dus denkbaar dat bij screening ADHD wordt gevonden, maar dat het feitelijk gaat om een vroeg stadium van een andere psychische stoornis, bijvoorbeeld autisme, een bipolaire stoornis of een tic stoornis.

In deze richtlijn wordt niet ingegaan op de diagnostiek en behandeling van deze zo vaak bij jeugdigen met ADHD voorkomende stoornissen. Daarvoor wordt verwezen naar richtlijnen die betrekking hebben op die stoornissen. Dit neemt niet weg, dat het voor de jeugdprofessional noodzakelijk is om kennis van deze comorbide stoornissen te hebben.

Alvorens de behandeling met medicatie bij volwassenen met ADHD te starten is een volledig onderzoek geïndiceerd…